ERA VAL D’ARAN, ETH PARADÍS LINGÜISTIC D’OCCITÀNIA

Era Val d’Aran, un petit parçan en bèth miei des Pirenèus, ei er únic lòc d’Occitània a on er occitan ei lengua oficiau e se pòt trobar en carrèr, administracion, collègi... Tot açò ei possible gracies as govèrns dera Val d’Aran e de Catalonha, que son fòrça tolerants e accèpten er occitan(aranés) com ua lengua mès en sòn territòri. Gracies ara luta deth Conselh Generau d’Aran, en estatut de Catalonha se definís er aranés coma lengua oficiau laguens de tot eth territòri catalan, causa fòrça importanta ja que quinsevolh persona aranesa que se volgue adreçar ara Generalitat de Catalonha ac pòt hèr en aranés, era sua lengua. Açò non passe pas en es Valadas Occitanas en Italia e molt mens en França que l’estat a coma única lengua eth Francés. França ei un estat totalitari, molt patriòta qu’aime pas es lengües minoritaries.

En quant a politica era Val d’Aran se caracteritze pera pòca fòrça que a eth PP (partit popular), partit espanholista que poderie èster dolent entara Val, partit que ei fòrça potent en Espanha.. Es alcaldes de toti es pòbles se repartissen entre UA(unitat d’aran) qu’ei un partit socialdemocrata e autonomista e damb sentiment aranés, e entre CDA (convergencia democratica aranesa) qu’ei un partit centrista e autonomista, mès damb un sentiment aranés e a favor dera Val d’Aran. Er actuau Sindic d’Aran, Paco Boya ei deth partit UA. En canvi, ena capital d’Aran, en Vielha qui govèrne ei eth Partit Popular, partit de dretes, que encara que siguec eth mens votat damb un solet representant ena ajuntament, pactèc damb CDA e ara ei eth PP qui govèrne ena capitau. I a un aute partit, IAV(iniciativa per aran es vèrds), un partit ecologista d’esquèrres damb fòrça pòqui votants. Darrèraments a neishut un nau partit politic ena Val, ERC-OC(esquèrra republicana occitana) que ven deth partit catalan ERC, partit d’esquèrres e republican que a creat es Jeroc (joventuts d’esquèrra republicana occitana).

En quant ara lengua ena Val d’Aran, er aranés ei comprés pera majoria dera poblacion e lo sap parlar mès deth 90%. Mès er aranés non ei era lenga que mès se parle en Aran, ei eth castelhan(lenga oficiau tanben), dempús er aranés e per ultim eth catalan(tanben oficiau). De tot açò podem concluir que sòrt n’i a que sigue obligatòri er ensenhament en aranés enquia es 15 ans. Eth sentiment de fòrça aranesi non ei un sentiment Occitan, ei un sentiment de una Val d’Aran laguens d’Espanha. Mès tanben i a aranesi que se senten occitans, d'auti que sonque aranesi, d'auti aranesi e catalans.... Mès açò non a arren que veir se ua persona estime era Val d'Aran, e la respècte.